Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem 1169 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, producenci są zobligowani do podawania informacji o obecności którejkolwiek z 14 substancji, mogących wywołać alergie lub nietolerancje pokarmowe. W Europie obowiązkiem znakowania jako alergeny są następujące substancje alergenne:
1. Zboża zawierające gluten (tj. pszenica, żyto, jęczmień, owies, pszenica orkisz, kamut lub ich odmiany hybrydowe) oraz produkty pochodne.
2. Skorupiaki i produkty pochodne.
3. Jaja i produkty pochodne.
4. Ryby i produkty pochodne.
5. Orzeszki ziemne (orzeszki arachidowe) i produkty pochodne.
6. Soja i produkty pochodne.
7. Mleko i produkty pochodne (łącznie z laktozą).
8. Orzechy, tj. migdały, orzechy laskowe, orzechy włoskie, orzechy nerkowca, orzechy pekan, orzechy brazylijskie, pistacje/orzech pistacjowy, orzechy makadamia i produkty pochodne.
9. Seler i produkty pochodne.
10. Gorczyca i produkty pochodne.
11. Nasiona sezamu i produkty pochodne.
12. Dwutlenek siarki i siarczyny w stężeniach powyżej 10 mg/kg lub 10 mg/l w przeliczeniu na SO2.
13. Łubin i produkty pochodne.
14. Mięczaki i produkty pochodne.
Informacja o składniku alergennym jest obowiązkowa na oznakowaniu żywności wprowadzanej do obrotu w jakiejkolwiek postaci, zarówno w przypadku artykułów spożywczych opakowanych, sprzedawanych luzem, serwowanych w restauracji, stołówce szkolnej, również w przypadku małych opakowań.
Nazwa substancji lub produktu zawierającego substancję alergenną jest podkreślona za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego ją od reszty wykazu składników, np. za pomocą czcionki, stylu lub koloru tła.
Deklaracja dotyczy jednak składników, które zostały celowo dodane do produktu, natomiast przepisy nie uwzględniają sytuacji, gdy w sposób niezamierzony substancja alergenna znalazła się w wyrobie gotowym. Taka sytuacja może mieć miejsce w wyniku zanieczyszczenia krzyżowego, np. z linii produkcyjnej, która została niedokładnie wypłukana po kontakcie z alergenem. W przepisach tylko dwa alergeny mają sprecyzowane akceptowalne poziomy, powyżej których stanowią substancję alergenną: dwutlenek siarki i siarczyny 10 ppm i gluten 20 ppm. Dla pozostałych składników alergennych nie został podany bezpieczny jego poziom ilości w produkcie, który dawałby gwarancję konsumentowi, iż po spożyciu nie nastąpi reakcja alergenna. Progi wrażliwości u osób ze skłonnościami do alergii są różne, dlatego tak trudne jest określenie ilości alergenu, która będzie bezpieczna dla konsumenta.
Dlatego producenci często asekurują się opisem na etykiecie „może zawierać śladowe ilości...” lub „w zakładzie są używane…”. Zgodnie z informacjami zawartymi w przewodniku do Rozporządzenia 1169, tego typu określenia nie powinny być nadużywane w przypadku produktów, które nie były narażone na kontakt z substancją alergenną. Informacja typu „może zawierać…..”/”możliwa obecność….” nie powinna być stosowana z zasady. W gestii producenta leży monitorowanie właściwej jakości produktów wprowadzanych do obrotu.
Analiza zagrożeń, będąca elementem HACCP, powinna uwzględniać zagrożenia spowodowane alergenami. Producent powinien zidentyfikować wszystkie alergeny obecne w produktach, obszarach zakładu, procesach produkcyjnych. Powinien ocenić możliwość niezamierzonego zanieczyszczenia produktów wolnych od alergenów np. poprzez używanie tych samych maszyn, urządzeń i linii produkcyjnych. Następnie należy opracować procedury mające na celu niedopuszczenie do zanieczyszczenia krzyżowego, poprzez np. wdrożenie systemu identyfikacji alergenów w testach skuteczności mycia, wyznaczenie linii produkcyjnej oraz zmiany produkcyjnej wolnej od alergenów.
Mimo, iż według opinii EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) problem występowania alergii pokarmowych dotyczy tylko 1% populacji Europy, zagadnienie właściwego znakowania substancji alergennych, jest bardzo ważne i istotne zarówno dla konsumentów, jak i producentów. Prawidłowo podana informacja o alergenach daje gwarancję zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego konsumentów, zwiększa zaufanie konsumentów do producentów, a także zmniejsza prawdopodobieństwo konieczności wycofania produktów niebezpiecznych z rynku.
